Het is algemeen bekend dat sinds de industriële revolutie de uitstoot van broeikasgassen is toegenomen en dat er daardoor extra CO2 en warmte in de atmosfeer terecht komt. Maar dat een groot deel van die extra CO2 en warmte wordt opgenomen door oceanen is voor veel mensen nieuw. Van de extra warmte door uitstoot van fossiele brandstoffen verdwijnt 97% in de oceanen en slechts 3% wordt opgenomen door de atmosfeer, continenten en smeltende ijskappen. Een vergelijkbare scheve verhouding gaat op voor de hoeveelheid CO2. Van alle CO2 op aarde zit 98% opgelost in de oceanen. Als je rekent met de C in CO2 en de koolstof aftrekt die blijvend is opgeslagen in gesteente en sedimenten, en dus alleen naar de actieve koolstof kijkt , dan circuleert daarvan nog steeds 95% in de oceanen. Slechts 5% van die biologisch beschikbare koolstof circuleert in de atmosfeer, de biosfeer (planten en dieren) en de bodem samen. Dus niet de bossen, maar de oceanen spelen veruit de grootste rol bij CO2-opslag en de gevolgen daarvan voor het klimaat.

Oceanen fungeren als buffer voor CO2 en opwarming van de aarde. (c) NIOZ

Langdurige of blijvende buffer

Bovendien fungeren de oceanen ook als langdurige buffer voorde opname van CO2 uit de atmosfeer. Het grootste deel van de actieve koolstof gaat namelijk naar de diepzee, waar het honderden jaren blijft, terwijl de 5% actieve koolstof in de biosfeer gemiddeld na tientallen jaren weer vrijkomt in de atmosfeer, bijvoorbeeld doordat bomen worden gekapt, gewassen worden geoogst en dieren sterven. Bodems bufferen weliswaar ook langdurig actieve koolstof, maar hun aandeel in de gehele koolstofcyclus is veel kleiner dan dat van de oceanen. 

Reichart: ‘CO2 uit de bodems en de diepzee komt uiteindelijk weer terug. Heel langzaam, maar toch. Als je blijvend koolstof aan de atmosfeer wilt onttrekken, dan is het theoretisch mogelijk om het carbonaatevenwicht in de oceaan te beinvloeden. Door alkaliniteit aan zeewater toe te voegen, bijvoorbeeld met grote hoeveelheden vermalen gesteente, maak je het water minder zuur, waardoor het meer CO2 kan opnemen.  Hoewel grootschalig ingrijpen in de oceanen via geo-engineering nu nog is verboden, zal het een kwestie zijn van tijd totdat ingenieurs via de oceanen gaan sleutelen aan het klimaat. Voordat daarmee allerlei weer onvoorspelbare effecten worden veroorzaakt, is het heel belangrijk om vooraf alle ins & outs wetenschappelijk heel goed te onderzoeken.’

(c) NIOZ

Wereld Oceanen Dag

Op zaterdag 8 juni is de jaarlijkse Wereld Oceanen Dag. Deze dag is door de Verenigde Naties ingesteld naar aanleiding van het Klimaatverdrag van 1992 (Earth Summit Rio de Janeiro om internationaal aandacht te vragen voor de grote rol die oceanen spelen voor het reguleren van het klimaat, maar ook als bron van bijvoorbeeld zuurstof en voedsel.
Om oceaanonderzoek de sleutelrol te geven die nodig is als antwoord op prangende kwesties rond klimaatverandering, bereiden de Verenigde Naties nu het mondiale Decennium van Oceaanonderzoek voor Duurzame Ontwikkeling voor: in de komende tien jaar zullen oceaanonderzoekers wereldwijd nog intensiever gaan samenwerken.