13 oktober 2025 - Oceaanwetenschappers en natuur- en klimaatorganisaties analyseerden vijftien verkiezingsprogramma's op hun beloften aan de zee. Er blijken grote verschillen tussen de programma’s en belangrijke onderwerpen ontbreken. Dat terwijl de zee een sleutelrol speelt in belangrijke verkiezingsthema's zoals de energietransitie en het behalen van klimaatdoelen. De volledige ZeeWijzer staat vanaf vandaag op www.zeewijzer.nl   

Masterstudent Kjeld Werther en promovendus Mei Nelissen namen het initiatief voor de nieuwe ZeeWijzer in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober. Met de standpunten van de vijftien grootste politieke partijen willen de oceaanwetenschappers kiezers laten zien wat partijen van plan zijn met onze zeeën en de oceaan. Ze hopen dat de bescherming van zeeën en de oceaan hoger op de politieke agenda komt.   

Kjeld en Mei voor het Tweede Kamergebouw in Den Haag

Een gezonde zee is cruciaal  
Wetenschappers zeggen al decennia dat zeeën en de oceaan beter beschermd moeten worden, omdat zij cruciaal zijn voor al het leven op aarde. Ze beslaan ruim 70% van de aarde, slaan een kwart van de wereldwijde CO₂-uitstoot op, reguleren het klimaat, leveren voedsel en schone energie, zijn het thuis van duizenden soorten en vormen een cruciale schakel in de Europese natuur- en voedselketens. Het lijkt vanzelfsprekend om zuinig te zijn op onze zeeën en de oceaan. Toch laten politieke partijen dat lang niet allemaal blijken.   

Zee krijgt vooral aandacht in relatie tot de energietransitie   
In veel partijprogramma’s krijgt de zee vooral aandacht als plek om de energietransitie te verwezenlijken. Niet als ecosysteem dat bescherming verdient. Wel willen vrijwel alle partijen maatregelen nemen tegen watervervuiling, behalve JA21. Een ander opvallend onderwerp is bodem verstorende sleepnetvisserij. Wetenschappers pleiten voor een verbod op zulke visserij in beschermde natuurgebieden, maar alleen Partij voor de Dieren (PvdD), Volt en GL/PvdA hebben daarvoor concrete plannen. Onder meer de BBB, PVV en CDA willen juist wel met bodemsleepnetten blijven vissen in beschermde natuurgebieden. Diepzeemijnbouw komt in de programma’s nauwelijks aan bod. Alleen PvdD en GL/PvdA zeggen dat ze diepzeemijnbouw niet willen toestaan. Ook onderwaterlawaai krijgt nagenoeg geen aandacht, terwijl het grote gevolgen heeft voor het onderwaterleven: dieren raken de weg kwijt of kunnen hun prooi niet vinden. De ChristenUnie doet hier als enige een stap in de goede richting volgens de ZeeWijzer.  

Zee en oceaan in politieke schijnwerpers  
Recent werd al meerdere keren duidelijk hoe kwetsbaar onze zeeën zijn: mislukte VN-toppen over plastic, miljoenen tonnen Nano plastics in de Noord-Atlantische Oceaan, het uitblijven van een meerderheid en de moeizame ratificatie van het Volle Zeeverdrag illustreren een nonchalante omgang met ons grootste natuurgebied. Waar landen om ons heen het verdrag inmiddels hebben bekrachtigd, blijft Nederland achter. Vorig jaar nog stemde de Tweede Kamer tegen de uitvoering van het Volle Zeeverdrag.   

Over de ZeeWijzer  
De nieuwe ZeeWijzer biedt een overzicht van de standpunten van de vijftien grootste politieke partijen over de zee en oceanen. De ZeeWijzer is een initiatief van Kjeld Werther en Mei Nelissen van de Sustainable Ocean Community, tot stand gekomen in samenwerking met het NIOZ (Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee), Universiteit Utrecht, Stichting De Noordzee, Greenpeace Nederland, Jonge Klimaatbeweging, DMEC (Dutch Marine Energy Centre) en diverse oceaanwetenschappers in Nederland. De volledige ZeeWijzer is te bekijken op: www.ZeeWijzer.nl    

Over de Sustainable Ocean Community  
De Sustainable Ocean Community is een landelijk netwerk van oceaanexperts, opgericht door de Universiteit Utrecht (UU) en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). De gemeenschap brengt onderzoekers, docenten en praktijkbeoefenaars, zoals beleidsmakers en NGO's, samen om trans disciplinaire oplossingen te creëren voor cruciale oceaanuitdagingen en zo de impact van wetenschap voor een gezonde oceaan en maatschappij te vergroten. 

Over Stichting De Noordzee  
Stichting De Noordzee zet zich al 45 jaar in voor een schone en gezonde Noordzee. De stichting werkt samen met overheden, bedrijven, wetenschap en burgers om het unieke ecosysteem te beschermen en te versterken, en combineert beleidsbeïnvloeding, wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke betrokkenheid.