Caribische koraalriffen in 40 jaar tijd hard achteruitgegaan

De Bakker onderzocht voor zijn proefschrift hoe de riffen rond Curaçao en Bonaire in de afgelopen 40 jaar zijn veranderd. Daaruit blijkt dat de koraalbedekking schrikbarend is afgenomen op dieptes tussen de 10 en 40 meter: gemiddeld van 32.6% in de jaren ’70 tot slechts 9.2% in 2013. Het koraal is in hoog tempo vervangen door algensoorten en matten van cyanobacteriën die profiteren van de veranderende omgevingsfactoren. Van algen was dit al bekend, maar de studie van De Bakker geeft nieuwe inzichten in de toename en de negatieve impact van cyanobacteriematten die over het rif groeien. Ook toonde hij aan dat de riffen veel platter zijn geworden door de achteruitgang van grote rif-bouwende koraalsoorten. Daardoor wordt het daar steeds lastiger om de rijke biodiversiteit te ondersteunen.

Bevolkingsgroei verhoogt druk op natuur
De Bakker schrijft een groot deel van de problemen toe aan de bevolkingsgroei in het gebied. De totale bevolking van de Cariben is sinds de jaren ’50 meer dan verdubbeld, met grote ecologische gevolgen.

Menselijke activiteit heeft geleid tot een verslechterde waterkwaliteit, met name rondom de kustgebieden, waar de meeste koraalriffen te vinden zijn. Ziekteverwekkers gedijen onder deze verslechterde omstandigheden en hebben belangrijke soorten zoals zee-egels (Diadema antillarum) en enkele snelgroeiende vertakkende koraalsoorten (Acropora spp.) bijna volledig uitgeroeid. Overbevissing en de introductie van invasieve exoten hebben deze problemen verder verergerd. Als gevolg van deze lokale menselijke factoren zijn de koraalriffen bovendien minder weerbaar tegen mondiale bedreigingen zoals klimaatverandering.

Laatste hoop? 
De Bakker waarschuwt in zijn proefschrift dat de achteruitgang van Caribische koraalriffen een alarmerende fase ingaat. Toch houdt hij hoop op een ommekeer: “De onderzoeksresultaten tonen aan dat er ook riffen overblijven die bijna ongerept zijn, daar waar de lokale omstandigheden gunstig zijn.” Het is dus van belang om de lokale menselijke impact te beperken, bijvoorbeeld door verbetering van het afvalwaterreinigings- en rioleringssysteem, streng toezicht op kustontwikkeling en het herplanten van mangroven. “Wij als mensen hebben het vermogen om verandering teweeg te brengen, maar dan moeten we nú handelen. Wereldwijd, maar zeker ook lokaal.”

Samenvatting proefschrift

Het proefschrift van Didier de Bakker beschrijft de ecologische afbraak die de koraalriffen van Curaçao en Bonaire sinds begin jaren 70 van de vorige eeuw hebben ondergaan als gevolg van de impact van voortdurende bevolkingsgroei. Het Antropoceen, het tijdperk waarin de mens klimaat en atmosfeer verandert, heeft zijn weerslag op de soortensamenstelling op deze riffen waarbij opportunistische organismen zoals algen en, in het bijzonder, cyanobacterie matten steeds beter gedijen, ten koste van koralen. Ook zien we ook een verschuiving van grote rif-bouwende koraalsoorten naar koraalsoorten die minder hard groeien en minder snel leiden tot een karakteristiek hoog-biodivers koraalrif met complex fysiek reliëf. Een positieve bevinding is dat enkele van de minst gedegradeerde riffen zijn gevonden binnen beschermde reservaten waar entree voor de mens verboden is. De belangrijkste boodschap is daarom misschien wel dat we de koraalriffen en de door deze unieke ecosystemen geleverde diensten kunnen behouden, maar alleen als we per direct zowel lokaal als globaal gaan ingrijpen!

Summary Thesis

The thesis by Didier de Bakker describes the ecological degradation that the coral reefs of Curaçao and Bonaire have undergone since the early 1970s as a result of the impact of continuous human population growth. The Anthropocene, the era in which humans are changing the climate and atmosphere, has had repercussions on the species composition of these reefs. Opportunistic organisms such as algae and, in particular, cyanobacterial mats thrive at the expense of corals. We also see a shift from large reef-building coral species to coral species that grow less rapidly and less quickly lead to a characteristic high-biodiverse, architecturally complex, coral reef. A positive finding is that some of the least degraded reefs have been found in protected reserves where entrance for humans is prohibited. The key of message of this work may therefore be that we can still preserve coral reefs and the services provided by these unique ecosystems if we intervene immediately both locally and globally.