In the exploratory study ‘Meegroeien’, water experts outline how nature can help protect us from rising sea levels in the future. By giving space to water, sand and silt, coastal areas can naturally raise themselves and grow along with the sea level. This creates a broad, resilient transition zone between sea and land, with marshes, dunes and intertidal areas: a broad ‘buffer’ that protects the hinterland. The risk of a dyke breach is reduced, and in the event of a breach, the consequences are less severe. The safety standard remains unchanged, but the form changes: from hard defences to robust, naturally moving landscapes.

Also good for nature

Another advantage is that the characteristic and valuable intertidal areas in the Zeeland delta and the Wadden Sea, with their enormous biodiversity, will be preserved and even enhanced. These wet nature areas are important for the millions of migratory birds that fly over our country every year and depend on the food they find on the border between water and land. They also capture CO2.

Focus on life and liveability

According to Jim van Belzen, estuarine ecologist at Wageningen Marine Research and the Netherlands Institute for Sea Research (NIOZ) and one of the authors of the study, this is a fundamentally different way of thinking about our future in the delta. "The starting point for this ‘Meegroeien’ study was a new nature-based approach for the long term. Compared to the three other studies, namely ‘Protect’, ‘Move with the tide’ and ‘Seaward’, which were developed for the Sea Level Rise knowledge programme, this line of thinking is the only one that not only has water safety and freshwater availability as its goal, but also the preservation of robust ecosystems. In my opinion, this makes it the only approach that truly focuses on life and liveability.

Not more expensive...

According to Van Belzen, the alternative is no more expensive than other scenarios. “Extra space is needed to capture sediment, but that space will eventually be needed for many other solutions as well. It was an eye-opener for us that much of the cost lies in repeatedly reclaiming space, so it is better to do it right the first time. In our strategy, we include that space from the outset to allow dyke landscapes to grow.”

...And it offers economic benefits

The study shows that, in addition to nature, economic sectors such as shellfish farming, recreation and tourism also benefit from the restoration of natural dynamics. Van Belzen: “This approach builds on the centuries-old Dutch tradition of living with water and takes it a step further: restoring the natural engine that made our delta great. This not only creates a safe coastline, but also a richer ecosystem, a more stable freshwater supply and a more attractive living environment for future generations.”

The Netherlands, a water country

Minister Tieman of Infrastructure and Water Management is pleased with the fourth line of thinking that has been brought to light by the new research. "The Netherlands is a water country with a wealth of knowledge. We are proud of that, and we will need that expertise if sea levels rise in the future and we want to continue to live safely. We are already using dynamic coastal management in the dunes, where the sea and wind supply sand and raise the dunes. This research shows that we can use these natural processes even more widely to keep our delta safe and that we can include this as an option in our toolbox."

About the Sea Level Rise Knowledge Programme

The Sea Level Rise Knowledge Programme (KPZSS) is part of the Delta Programme and is being implemented under the direction of the Delta Programme Commissioner and the Department for Infrastructure and the Environment. In the programme, governments, knowledge institutions, companies and civil society organisations work together to investigate what rising sea levels mean for the Netherlands and what choices are now necessary to keep the country safe and liveable in the long term.

The ‘Meegroeien’ study complements earlier research by the Sea Level Rise Knowledge Programme, which used three approaches –‘Zeewaarts’ (Seawards), ‘Beschermen’ (Protect) and ‘Meebewegen’ (Move with) – to investigate how the Netherlands can remain safe in the future. These studies showed that it is possible to protect the Netherlands in various ways against a sea level rise of five metres, but that the consequences for the spatial planning of our country and nature are far-reaching.

Natuur kan helpen bij bescherming tegen zeespiegelstijging

Nederland kan bij de bescherming tegen de zeespiegelstijging goed gebruik maken van de natuurlijke dynamiek in de kustgebieden. Dat is de conclusie van de verkenning ‘Meegroeien’, die op 13 november 2025 op het Deltacongres is gepresenteerd. Kustecoloog  Jim van Belzen (NIOZ en WUR) en geomorfologisch expert Ton Hoitink (WUR) schreven mee aan de verkenning. Door ruimte te geven aan water, zand en slib kunnen kustgebieden zich op natuurlijke wijze ophogen, concluderen ze.

In de verkenning ‘Meegroeien’ schetsen waterexperts hoe de natuur kan helpen om ons in de toekomst te beschermen tegen de stijgende zeespiegel. Door ruimte te geven aan water, zand en slib kunnen kustgebieden zich op natuurlijke wijze ophogen en meegroeien met de zeespiegel. Zo ontstaat een brede, veerkrachtige overgangszone tussen zee en land, met moerassen, duinen en intergetijdengebieden: een breed ‘stootkussen’ dat het achterland beschermd. De kans op een dijkdoorbraak is kleiner, en in geval van een doorbraak zijn de gevolgen minder groot. De veiligheidsnorm blijft gehandhaafd, maar de vorm verandert: van harde keringen naar robuuste, natuurlijk meebewegende landschappen.

Ook goed voor natuur

Een pluspunt is ook dat de kenmerkende en waardevolle intergetijdengebieden in de Zeeuwse delta en de Waddenzee met hun enorme biodiversiteit behouden blijven en zelfs worden versterkt. Deze natte natuurgebieden zijn belangrijk voor de miljoenen trekvogels die ieder jaar over ons land vliegen en afhankelijk zijn van het voedsel dat ze op de grens tussen water en land vinden. Ook leggen ze CO2 vast.

Leven en leefbaarheid centraal

Volgens Jim van Belzen, estuariene ecoloog bij Wageningen Marine Research en het Nederlands Instituut voor onderzoek der Zee (NIOZ) en een van de auteurs van de verkenning, is dit een wezenlijk andere manier van denken over onze toekomst in de delta. “Het uitgangspunt voor deze verkenning ‘Meegroeien’ was een nieuwe nature-based aanpak voor de lange termijn. In vergelijking met de drie andere verkenningen, namelijk Beschermen, Meebewegen en Zeewaarts, die zijn uitgewerkt voor het kennisprogramma Zeespiegelstijging, is deze denkrichting de enige die niet alleen waterveiligheid en zoetwaterbeschikbaarheid als doel heeft, maar ook het behoud van robuuste ecosystemen. Daarmee is het, naar mijn overtuiging, de enige benadering waarin ook het leven en de leefbaarheid werkelijk centraal staan.”

Niet duurder…

Het alternatief is niet duurder dan andere scenario’s, volgens Van Belzen. “Er is wel extra ruimte nodig om sediment te kunnen invangen. Maar die ruimte moet er op termijn ook moet komen voor veel andere oplossingen. Het was voor ons een eye-opener dat veel van de kosten zitten in het steeds opnieuw claimen van ruimte. Dus dat kun je beter in één keer goed doen. Wij nemen in onze strategie die ruimte al bij aanvang in om dijklandschappen te laten groeien.”

…En het biedt economisch voordeel

De studie laat zien dat naast de natuur ook economische sectoren zoals de schaal- en schelpdierkwekerij en de recreatie en toerisme baat hebben bij herstel van de natuurlijke dynamiek. Van Belzen: “Deze benadering bouwt voort op de eeuwenoude Nederlandse traditie van leven mét het water, en zet een volgende stap: het herstellen van de natuurlijke motor die onze delta groot heeft gemaakt. Daarmee ontstaat niet alleen een veilige kust, maar ook een rijker ecosysteem, een stabielere zoetwatervoorraad en een aantrekkelijker leefomgeving voor toekomstige generaties.”

Nederland waterland

Minister Tieman van Infrastructuur en Waterstaat is blij met de vierde denkrichting die met het nieuwe onderzoek in beeld is gebracht. “Nederland is een waterland met enorm veel kennis. Daar zijn we trots op en die expertise hebben we hard nodig als in de toekomst de zeespiegel stijgt en we veilig willen blijven wonen. We maken nu bij de duinen al gebruik van dynamisch kustbeheer, waarbij zee en wind het zand aanvoeren en de duinen ophogen. Dit onderzoek laat zien dat we die natuurlijke processen nog breder kunnen inzetten om onze delta veilig houden en we dit mee kunnen nemen als optie voor onze gereedschapskist.”

Over het Kennisprogramma Zeespiegelstijging

Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging (KPZSS) is onderdeel van het Deltaprogramma en wordt uitgevoerd onder regie van de Staf Deltacommissaris en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In het programma werken overheden, kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen om te onderzoeken wat een stijgende zeespiegel betekent voor Nederland, en welke keuzes nu nodig zijn om het land op de lange termijn veilig en leefbaar te houden.

De studie ‘Meegroeien’ is een aanvulling op eerder onderzoek van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, waarbij aan de hand van de drie denkrichtingen ‘Zeewaarts’, ‘Beschermen’ en ‘Meebewegen’ is onderzocht hoe Nederland in de toekomst veilig kan blijven. Uit die onderzoeken bleek dat het mogelijk is om Nederland op verschillende manieren te beschermen tegen een zeespiegelstijging van vijf meter, maar dat de gevolgen voor de ruimtelijke inrichting van ons land en de natuur ingrijpend zijn.