NWO-subsidie om neutrino’s en walvisgeluiden te meten
Netwerken van onderwatermicrofoons en lichtsensoren in de Middellandse zee, waarmee deeltjesonderzoekers mysterieuze neutrino’s willen detecteren, nemen ook walvisgeluid waar. En de bioluminiscentie van hun prooien: diepzeevis en inktvis. NIOZ-onderzoeker Fleur Visser neemt deel aan een nationaal project dat bijna 19 miljoen euro krijgt van wetenschapsfinancier NWO.
NWO maakte 3 november bekend welke projecten het financiert op het gebied van grootschalige onderzoeksinfrastructuur (LSRI). Een van de projecten gaat om een uitbreiding van de KM3NeT-neutrinotelescoop op de bodem van het Franse deel van de Middellandse zee.
Kliks van walvissen
Het project wordt aangevoerd door het Nationaal instituut voor subatomaire fysica (Nikhef). Het heet KM3NeT++ en NWO investeert nu enerzijds 11,8 miljoen euro in het vergroten en uitbreiden van het netwerk met onderwatermicrofoons en biomassasensoren, naast 6,8 miljoen in bijdragen door de partners. Een van de partners is het NIOZ. Fleur Visser is betrokken sinds 2023. Zij kan met de microfoons kliks van walvissen detecteren. Daarnaast is het NIOZ betrokken bij het ontwerp en bouw van ankers voor de diepzee instrumentatie.
De extreem gevoelige lichtsensoren, gebouwd om lichtflitsjes van neutrino’s uit de ruimte te detecteren, meten ook in detail het biologische licht, geproduceerd door het leven in de diepzee. In combinatie met echo sounders, die de dichtheid van het diepzeeleven meten, ontstaat hiermee een groot, multi-disciplinair meetnetwerk – dat onderzoekers bovendien in real-time kunnen uitlezen.
Diepzee is moeilijk te observeren
De ecologie van de diepzee is bijna compleet onbekend, omdat we daar zo moeilijk kunnen observeren. Zegt Visser. ‘De schaal waarop we straks de jacht van walvissen kunnen waarnemen, is wereldwijd uniek. Hiermee kunnen we in meer detail te begrijpen wanneer en hoe deze toppredatoren kunnen profiteren van de diepzee in relatie tot de verspreiding en dichtheden van hun prooi. Door langetermijn-observaties zien we ook hoe het systeem verandert en welke invloed dit heeft op de balans van het ecosysteem.