IVN/NIOZ winterlezingen 2025/2026

Theme

Van november tot en met februari organiseert IVN Texel in samenwerking met NIOZ een nieuwe reeks winterlezingen met als thema “Kleijne diertgens”. Met “kleijne diertgens” doelen we op de microscopisch kleine organismen die Antoni van Leeuwenhoek in 1674 waarnam met zijn zelfgebouwde microscoop in water uit het Berkelse Meer bij Delft. Waarschijnlijk keek hij naar bacteriën en andere microben, en daarmee was hij de eerste die de onzichtbare wereld zichtbaar maakte. Nu, 350 jaar later, weten we dat microben zoals bacteriën, archaea, gisten, schimmels en virussen een cruciale rol spelen in al het leven op aarde. Ze sturen kringlopen aan, voeden andere organismen, werken samen met planten en dieren en maken leven mogelijk op plekken waar wij dat nooit hadden verwacht. Hoe dat zit, hoor en zie je in vier lezingen door onderzoekers en kenners.

 

Programma

18 november 2025: Onderzeese waterbronnen van leven

(door Sabine Gollner (NIOZ) en Jan de Leeuw - NIOZ / IVN)

In 1977 ontdekten wetenschappers dat er in de diepzee onderzeese warmwaterbronnen bestaan die wemelen van microben. Deze microben halen hun energie niet uit zonlicht, maar uit chemische verbindingen in het hete water. Veel van deze “kleine diertjes” leven in symbiose met grote dieren, zoals meterslange buiswormen. De organismen bij deze bronnen vertonen bijzondere vormen van evolutie. Er zijn sterke aanwijzingen dat juist dit soort bronnen, zo’n vier miljard jaar geleden, de kraamkamer vormden van het eerste leven op aarde – de wieg van de ene voorouder waar al het huidige en uitgestorven leven van afstamt.

13 januari 2026: Mycorrhiza – belangrijke helpers in de bodem

(door Malin Klein (Vrije Universiteit Amsterdam)

 Mycorrhiza-schimmels leven in symbiose met bijna alle plantenwortels. Ze wisselen voedingsstoffen uit met de plant en spelen daarmee een sleutelrol in ecosystemen. Er zijn verschillende typen mycorrhiza’s, met verschillende strategieën en effecten op plantengroei en bodemgezondheid. Hoe werken die relaties precies, en waarom kunnen planten eigenlijk niet zonder?

28 januari 2026: De kracht van bodemschimmels

(door Jan Buijs)

Mycorrhiza zijn bodemschimmels die een nauwe samenwerking aangaan met het wortelstelsel van planten. Dat helpt planten om voedingsstoffen en water efficiënter op te nemen en maakt ze weerbaarder tegen stress. Deze samenwerking tussen wortel en schimmel vormt de basis voor duurzame voedselproductie.

11 februari 2026: Ritme van het strand

(door Henk Bolhuis - NIOZ)

We duiken in de gekleurde lagen van cyanobacteriën, vaak maar onterecht blauwalgen genoemd, op het strand van Schiermonnikoog en in de mysterieuze bacteriële “fairy rings” in het Franse Guérande. Met time-lapsevideo’s en foto’s wordt zichtbaar hoe die microscopische gemeenschappen bewegen, groeien en patronen vormen in ritme met hun omgeving.

Praktische informatie

Aanmelding

Aanmelden is verplicht via Bert de Boer, e-mail: cursussenivntexel@gmail.com. Geef hierbij de volgende informatie:

  • Naam
  • Email
  • Aantal personen
  • Datum/data van de lezing(en) die je wilt bijwonen

Plaats en tijd

Alle lezingen vinden plaats in de Buureton, Beatrixlaan 43, Den Burg.

De lezingen beginnen om 20.00 uur, met inloop vanaf 19.45 uur.