Een perfecte storm: hoe een bijna rampzalige onderzoeksvaartocht tot onverwachte nieuwe inzichten leidde

"Angstig keken we met de bemanning naar de laatste weerberichten. Wat was begonnen als een rustige en zonnige onderzoeksvaartocht veranderde snel in een onverwachte zomerstorm. En de voorspelling was dat de storm precies zou samenvallen met de geplande visvaarten van sleepnetvissers waaraan we metingen zouden verrichten, het belangrijkste experiment voor ons deze expeditie. Bijna een jaar aan planning en een groot deel van een promotieonderzoek leken in gevaar te komen.

Gevaarlijke omstandigheden

Ondanks de dreigende storm besloten we door te gaan met onze experimenten. Samen met de schipper van een commercieel vissersschip begonnen we een race tegen de klok, want al het werk moest af zijn voordat de omstandigheden aan dek van het onderzoeksschip te gevaarlijk werden. We juichten toen de laatste apparatuur, de tweede zogeheten benthische lander, veilig werd uitgezet. Om ons daarna twee dagen lang over te geven aan de ontembare krachten van Moeder Natuur.

Apparatuur vast in de modder

Toen de storm afzwakte, moesten we onze waardevolle apparatuur uit zee terug te zien halen. Met veel moeite kon de scheepskraan  de eerste lander van de zeebodem aan boord tillen. De tweede lander bleek diep in de modder te zitten en was bijna onmogelijk boven te krijgen. In een laatste wanhopige poging bedacht de Pelagia-bemanning een gewaagd plan: ze wilden de lander uit de zeebodem trekken door er een dikke metalen kabel aan vast te haken, het apparaat zijwaarts te kantelen om hem uit de modder te halen, en maar te hopen dat hij vervolgens naar de oppervlakte zou drijven. Gespannen wachtten we af, en toen de lander boven water kwam, klonk er gejuich aan dek.

Verrassende metingen

Afgezien van wat schade veroorzaakt door de storm en de daaropvolgende berging, bleek de meetapparatuur nog grotendeels intact. Bij inspectie van de gegevens ontdekten we tot onze verbazing dat we niet alleen met succes informatie hadden verzameld van de experimenten met sleepnetvissen, maar dat we ook de effecten van de storm hadden vastgelegd.

Storm versus sleepnetvissen

Door gegevens over de troebelheid en zuurstofgehalte van het water te vergelijken, ontdekten we dat het vermengen van sediment met het water door de bodemsleepnetvisserij samenviel met een afname van zuurstof. Maar de gegevens van de daaropvolgende uren lieten zien dat de troebelheid die de storm veroorzaakte al snel de niveaus die we zagen bij de bodemsleepnetten flink overtrof. Dit grotere effect van de storm was misschien wel een van de meest opmerkelijke bevindingen van onze expeditie, maar het is cruciaal om dit in een bredere context te interpreteren. Kort gezegd komt het erop neer het dat een storm een grote impact heeft op een groot gebied van de zeebodem in vergelijking met een enkele bodemsleepnet-visser, maar dat de impact van bodemsleepnetten op de zeebodem lokaal veel groter kan zijn.

Onverwachte ontdekkingen

We hadden dit inzicht nooit opgedaan als we ons oorspronkelijke plan hadden kunnen doorzetten, waarbij we onze apparatuur kort na de sleepnetexperimenten weer zouden ophalen. Wat leek op een naderende ramp toen we de storm zagen aankomen, bleek een onverwachte en unieke kans om de effecten van natuurlijke en menselijke krachten te vergelijken. Het is een schoolvoorbeeld van hoe onvoorziene gebeurtenissen in de wetenschap soms tot onverwachte ontdekkingen kunnen leiden."