Bastiaan von Meijenfeldt ontvangt Veni voor onderzoek naar oeroud celmembaan-mysterie

NIOZ-onderzoeker Bastiaan van Meijenfeldt heeft een Veni-beurs toegekend gekregen voor zijn onderzoek naar een oeroud mysterie in celmembranen. Met de beurs van 320.000 euro wil hij inzicht krijgen in de evolutie en oorsprong van twee membraantypes die voorkomen in alle levende cellen.

Een Veni is een persoonlijke wetenschappelijke toekenning bedoeld voor veelbelovende onderzoekers die recent gepromoveerd zijn. De beurzen worden jaarlijks toegekend door wetenschapsfinancier NWO, en stellen de wetenschappers in staat om onderzoek te doen naar een onderwerp van hun eigen keuze. Die onderwerpen lopen sterk uiteen: van het identificeren van de momenten waarop kinderen het grootste risico lopen om in jeugdzorg terecht te komen, tot het verbeteren van de kwaliteit van chirurgie met videoanalyse of het waarborgen van biodiversiteit door middel van wetgeving.

De ‘lipidescheiding’

Bastiaan von Meijenfeldt heeft de Veni gekregen voor zijn onderzoek naar een oeroud celmembraan-mysterie. “Alle levende cellen zijn omringd door een membraan, dat voornamelijk uit lipiden, dat zijn vetten, bestaat,” legt hij uit. “We kunnen twee soorten membranen onderscheiden, die verschillen in hun belangrijkste lipiden. Waarom cellen van verschillende organismen het ene of het andere type lipide bevatten en hoe deze ‘lipidescheiding’ is ontstaan, is nog onbekend.”

Begrip van celmembranen en van het ontstaan van leven

Om dit te ontrafelen, zal Von Meijenfeldt de eiwitten bestuderen die in beide membraantypen voorkomen. Met behulp van grootschalige computationele analyse berekent hij de beperkingen die de lipiden uitoefenen op de membraaneiwitten, zodat hij de evolutie van de lipidenscheiding kan reconstrueren. De resultaten van zijn onderzoek zijn van belang voor ons inzicht in het ontstaan van het leven en van complexe cellen, en geven gedetailleerdere kennis in he functioneren van celmembranen.

Von Meijenfeldt: “Ik hou van puzzels, en het begrijpen hoe een celmembraan werkt en is opgebouwd is eigenlijk het in elkaar zetten van een enorme complexe puzzel. Met deze Veni hoop ik te ontdekken hoe de puzzelstukjes van de twee membraantypen in elkaar passen, en zo een belangrijke stap in de geschiedenis van het leven op aarde te kunnen verklaren.”

Over het Veni-programma

De Veni’s worden jaarlijks toegekend door wetenschapsfinancier NWO. In totaal werden voor deze ronde 1365 preproposals ingediend, waarvan uiteindelijk 469 als volledige aanvraag zijn ingestuurd. Precies 200 aanvragen hebben een Veni toegekend gekregen. Deze zijn verdeeld over verschillende (grote) wetenschapsgebieden: 66 bij Exacte en Natuurwetenschappen (ENW), 78 bij Sociale en Geesteswetenschappen (SGW), 25 bij Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW), en 31 beurzen bij ZonMw (medisch en biomedisch onderzoek).