Garnalenbemonstering 2025

In de vroegte van de morgen ontmoet ik Angeliki op de eerste veerboot van Texel naar Den Helder, vanaf waar we Job ons een lift geeft naar Harlingen. Daar ligt het schip de Asterias al klaar om ons naar Griend te brengen! Ook Julia, Emma en Farhana komen aanscheuren in een compacte auto en Menno voegt zich later bij ons. De bemanning van de Asterias is erg aardig en heeft een broodnodig kopje koffie voor ons. Mijn favoriete onderdeel van het veldwerk is de speedboot, waarmee we het laatste stukje naar het eiland afleggen. Ik val met mijn neus in de boter, want het is hoogwater als we aankomen, dus er moet een lange afstand overbrugd worden! Nadat we gesetteld zijn in het kleine houten huisje, oefenen we de methode voor het bemonsteren van de garnalen op het wad. Extra speciaal dit keer, want Emma is er bij dit jaar en zij heeft de methode jaren terug ontworpen als onderdeel van haar PhD. Het gaat als volgt: bak en metalen bak wordt aan een de stok vastgeknoopt en het wad op geslingerd, waarna het bovenste laagje sediment eruit wordt geschept, gezeefd en in een potje gestopt. Informatie over de hoeveelheid, grootte en verspreiding van garnalen en krabben wordt gebruikt om in kaart te brengen welke vogels op het wad gebruik maken van deze dieren als voedselbron. Na de uitleg maken we nog een rondje om het eiland, wat zo’n vier kilometer wandelen is. We zien een drieteenstrandloper met een zender, een dode zeehond en 2 keer een flessenpost. We bekijken de prachtige zonsondergang, waarna we vroeg ons bed opzoeken om morgen uitgerust aan de slag te kunnen.

Het laagtij valt pas laat in de middag, dus de getijden gunnen ons een rustige ochtend in het huisje. Alhoewel, er is genoeg voor te bereiden voor de eerste sampleronde: spullen moeten bijeengezocht worden, routes uitgestippeld, teams verdeeld etc. Gisteravond was er enige verwarring ontstaan over de coördinaten die bemonsterd moesten worden, waardoor er even geschakeld moest worden. Uiteindelijk wordt er beslist om punten te bemonsteren die niet op de kaarten staan die we het wad mee op zouden nemen. Bij gebrek aan printer tekenen we deze zelf vanaf een telefoonscherm over. Alle voorbereidingen zijn precies getroffen als het tij de juiste stand hee/ bereikt, dus we kunnen er voor het eerst op uit! In routes parallel aan elkaar nemen we in drie teams van twee mensen samples aan de oostkant van het eiland. We stoppen een groot aantal garnalen in de potjes en ook aan krabbetjes ontbreekt het niet. Het tij komt alweer razendsnel in als Farhana en ik het eiland naderen, dus we zetten de pas erin. We zijn dik tevreden met de in totaal 60 punten die we op een dag gedaan hebben kunnen krijgen en worden ’s avonds beloond met een prachtige volle maan.

De ochtend vliegt weer voorbij: we ontbijten zodra Emma is teruggekeerd van het aflezen van vogelringen en vullen de rest van de ochtend met het sorteren van samples en het voorbereiden op de rest van de dag. Julia brouwt vast een heerlijk soepje voor bij terugkomst en de gesampelde punten worden op de kaartjes afgestreept. Angeliki heeft veel ervaring met het identificeren en opmeten van de kreeftachtigen die we in de samples vinden en haar Griekse muziek is goede arbeidsvitamine. Julia en ik stippelen een route uit aan de noordkant van het eiland, door de coördinaten in drie ‘taartpunten’ te verdelen. In dezelfde samenstelling als gisteren trekken we er op uit, wederom met groot succes! ‘s Avonds doen Manno en ik op het balkon een poging om alle vuurtorens op de Waddeneilanden te onderscheiden op basis van hun lichtflitsen. Na enige verwarring door de vuurtoren van Den Helder lukt het ons om alle vuurtorens, op die van Schiermonnikoog na, te spotten.

Het Westen van het eiland wordt vandaag soldaat gemaakt! Farhana maakt een overheerlijke dahl als lunch, dus we kunnen vol energie het wad op. Helaas is er een zieke, dus de punten moesten halverwege de route herverdeeld worden, maar we hebben alsnog succes! De geplande coördinaten worden bemonsterd en we bereiken het eiland voordat het inkomend tijd ons inhaalt. Aangezien we zo snel en efficiënt werken, overwegen we de optie om eerder naar het vasteland te gaan. Natuurlijk jammer om deze mooie plek eerder te verlaten, maar ook goed om de vogels niet onnodig lastig te vallen met onze aanwezigheid.

We vliegen door het veldwerk heen en krijgen daarnaast ook nog heel veel ‘labwerk’ gedaan. We krijgen allemaal steeds meer handigheid in het identificeren van de garnalen en krabben op soort en het opmeten van de lengte van de grijze garnalen. Dit scheelt later weer werk! We zijn zelfs al aan het nemen van laatste samples toe, aan de noordwestelijk kant van het eiland. Afgelopen jaren waren bepaalde punten hier niet te bemonsteren omdat ze niet bereikt konden worden als het water laag genoeg stond, maar met onze efficiënte planning lukt zelf een deel van deze punten! Een team stuit nog op de befaamde en bevreesde geul, een diepe verlaging in het wad die langs de oostelijke kant van het eiland loopt. Het water kan er tot aan je schouders komen te staan, dus als het even lukt, is het is beter om dit te omzeilen (en natte voeten te voorkomen). Met een extra stukje lopen komen ook zij gelukkig redelijk droog aan land. Eenmaal bij het huisje treffen we een spectaculair tafereel: een velduil vliegt het eiland rond, op zoek naar zijn prooi.

Omdat we ruim op tijd klaar zijn met de garnalenbemonstering, worden we inderdaad eerder opgehaald door de Asterias. We hebben nog wel twee dagen, dus nog de kans om wat extra samples te nemen. Emma heeft een plan om de manier waarop de garnalenmonsters genomen worden, te vergelijken met de manier die gehanteerd wordt voor SIBES monsters. SIBES is een programma dat al sinds 2008 loopt en bodemmonsters neemt op alle droogvallende plekken in de Waddenzee. De garnalenbemonstering bij Griend is opgezet met het idee dat de steekbuizen waarmee de SIBES monsters genomen worden, minder geschikt zijn om kreeftachtigen te vangen. Door dit jaar een samples met de bak én een met de steekbuis (een PVC buis die het wad ingestoken wordt) te nemen en deze twee te vergelijken, kan uitgevonden worden of beide methodes inderdaad iets anders aantonen.

Op de dag van vertrek staat de wekker vroeg, want er moeten nog monsters genomen worden. Een deel van ons blijft thuis, er moeten namelijk ook nog wat andere klusjes rond het huisje gebeuren. Manno, Farhana en ik slingeren nog voor de laatste paar keren de garnalenbak op het wad en worden op het laatst nog bijna ingehaald door het inkomend tij. Het laatste sample kan nog ternauwernood genomen worden voordat we ons terug naar het eiland haasten met de zee op onze hielen. Daar hebben de anderen inmiddels de wc geleegd in de daarvoor bestemde kuil. Die is de vorige avond gegraven en door erin te gaan zitten heeft Angeliki al even getest of hij groot genoeg is. Als het huisje net spik en span is gemaakt voor de volgende tijdelijke bewoners, blijkt de bemanning van de Asterias al vlakbij het eiland voor anker te liggen. We verzamelen onze spullen en waden naar het bootje dat ons naar het grotere schip zou brengen. Vanuit de kajuit zien we het huisje kleiner en kleiner worden; tijd om de bewoonde wereld weer in te gaan… gelukkig kunnen we terugkijken op een week met goed gezelschap, prachtig weer en een zeer geslaagd veldwerk!